MAVİ YENGEÇ

13 Mayıs 2023 - 01:38 - Güncelleme: 13 Mayıs 2023 - 02:02

Güney Ege’de ne yenir dendiğinde ilk akla gelen örneklerden mavi yengeç. Doğal afrodizyak olarak anılan mavi yengeç (Callinectes sapidus) son dönem tercih edilen ve sevilen deniz ürünlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Düne kadar tüketilmeyen ve hatta özellikle balıkçıların ağlarını yırtması gibi nedenlerle istenmeyen konumda olan mavi yengeç, şimdilerde turistlerin yerine gelmişken özellikle aradığı, yemek istediği bir deniz ürünüdür. Muğla’nın Ortaca ilçesine bağlı olan Dalyan, mavi yengecin doğal ortamında yetiştiği özel birkaç yerden biridir. Antalya’da Demre, Muğla’da Dalyan’a gelen yerli, yabancı turisler nesi meşhur, ne yemeli? dediğinde ilk akla glelen yengeç yemekleri olur. Her yerde bulunmaz mavi yengeç. Çünkü özel şartlar gerekir yaşayabilmesi ve üreyebilmesi için. Tatlı su ve denizin birleşim noktalarında, tuzlu sıcak tropikal sularda yaşarlar. Ortalama 15 derece olan sular onların yaşadığı suda aradıkları sıcaklıktır. Sıcaklık yükselirse, mesela 33 derecenin üzerine çıkarsa onların strese girmesine ve göç etmelerine neden olabilmektedir. Aslında mavi yengeç Atlantik kökenlidir. Göçlerle Akdeniz kıyılarına kadar gelmiş ve yerleşmişlerdir. Yumuşak zeminli yerleri yani kumlu kıyıları tercih etmelerinin nedeni ise kendilerini zemine gömmelerinden kaynaklanmaktadır. Dişi yengeçler, şartlar yaşamak için uygun olmadığı zaman ise göç ederek neslini korumaktadır. Bunu sıcaklık yükseldikçe kendileri için uygun sıcaklıktaki sulara doğru göç ile açıklamak mümkündür. Yani küresel ısınma ile birlikte artan su sıcaklıkları, bugün Dalyan, Demre ile anılan yengeçlerin belki yarın Karadeniz’in herhangi bir kıyısı ile anılmasını mümkün kılacaktır. Dişi yengeçler mavi değildir. Renkleri turuncuya yakın kiremit rengidir. Mavi olanlar erkek yengeçlerdir. Renk onlar için ayırt edici farklılıktır. Yengeç avlayıcıları turuncu renkteki yengeci tekrar suya bırakır. Onlar avlanmaz ve yenmez. Böylece yengeç, neslini devam ettirebilir. Yengeçler doğal ortamında yetişir. Çünkü strese girdiklerinde birbirlerini yiyebilmektedirler. Doğal ortamlarında ise bir kerede 2 milyon yumurta bırakabiliyor olmaları nedeniyle çok hızlı bir şekilde çoğalabilmektedirler. Bir yengeçten en fazla 90 gram et elde edilebilmektedir. Göğüs ve kıskaçların içerisindeki etler yenilmektedir. Kıskaçlardaki etlere ulaşabilmek ve yiyebilmek için yengeç makası ile kıskaçlar kırılır. Protein değeri yüksek ve yağ oranı düşük olması nedeniyle özellikle Akdeniz beslenmesinde olmak üzere tercih edilen ve sağlıklı ilan edilen bir hayvansal üründür. Bu kıymetli et suda, buharda veya ızgarada pişirilebiliyor. Suda pişirmeye göre buharda pişirme, besin değeri kaybının daha az olması nedeni ile daha çok tercih ediliyor. Buharda pişirme yapabilmek için suya değmeyecek şekilde kapalı bir tencerede pişirilir. Bir tencerenin içerisine bir süzgeç koyularak, üzerine yengeçler yerleştirilip çok az su koyularak kapalı bir şekilde suya değdirmeden buharda pişirme yapılabilir. Ayıklanan etler istenirse bundan sonrasında çorba, kroket, salata, güveç şeklinde de pişirilip kullanılabilir.

HAZIRLAYAN:

TAFED Kadın Kolları Başkanı

Muğla Sıtkı Koçman Üni. Danışman Öğr. Üyesi: Selma ATABEY